Namen in de Lage Landen voor 1150

Vroeg-middeleeuwse persoonsnamen in Nederland en Vlaanderen

Inleiding

Deze website geeft een inventarisatie van persoonsnamen in de Lage Landen in de vroege Middeleeuwen. De site is in eerste instantie opgezet voor beoefenaren van levende geschiedenis en re-enactment, die een personage in deze periode willen creëren. Ik heb gemerkt dat deze site ook wordt gewaardeerd door genealogen, LARP-spelers, schrijvers van historische romans en zelfs aanstaande moeders.

De verzameling namen is gebaseerd op primaire bronnen: geschriften, gewoonlijk in het Latijn, uit de vroege Middeleeuwen. Ik heb gestreefd naar compleetheid: ik heb geprobeerd om alle beschikbare bronnen tot het jaar 1150 betreffende Nederland en het Vlaams sprekende deel van België te vinden, en ik heb alle daarin vermelde persoonsnamen genoteerd. Het meeste materiaal komt uit oorkondenboeken, maar ik heb ook de contemporaine verhalende bronnen geraadpleegd: annalen, kronieken en heiligenlevens. De inventarisatie leverde ruim 10.000 attestaties op, 6000 individuen, en 1800 verschillende namen.

De grote variatie in voornamen is een van de opvallendste aspecten van deze inventarisatie. De vroege Middeleeuwen worden weleens afgeschilderd als een duistere periode, waarin alles grijs en grauw was. Wat betreft de namen van de mensen is dat beeld absoluut onjuist. Er was een grote namenrijkdom, en die namen waren welluidend en hadden een mooie, vaak krachtige betekenis. In dat opzicht waren de vroege Middeleeuwen een heldere en kleurrijke periode.

De meeste vroeg-middeleeuwers droegen een Germaanse naam, bestaand uit twee elementen. De stammentabel geeft de betekenis van elke Germaans element. In de lijsten en op de analyse-pagina’s is te zien welke namen populair of juist ongebruikelijk waren, wat de spellingswijzen waren en ook verschillen en overeenkomsten tussen de sociale klassen en de regio's.

Gewoonlijk had een persoon slechts één enkele naam, zonder tweede (familie)naam. In de loop der eeuwen veranderde de keuze van eigennamen: Bijbelse namen werden populairder, en de variatie in Germaanse namen nam af. Doordat er steeds minder verschillende voornamen in omloop waren ontstond de behoefte aan achternamen om individuen uit elkaar te houden. De huidige verzameling gaat tot het begin van deze nieuwe periode m.b.t. de naamgeving. De analyse-pagina's brengen enkele van die veranderingen in de tijd in beeld.
Kees Nieuwenhuijsen
Rotterdam, september 2012


Site historie
Februari 2000
Eerste versie, met uitsluitend voornamen.
Maart 2001
Site verhuisd naar het huidige web-adres.
Februari 2004
Grote revisie. Toegevoegd: gegevens uit de Diplomata Belgica en uit diverse verhalende bronnen. Dit betekende ongeveer 1000 'nieuwe' personen en 300 'nieuwe' voornamen. Toegevoegd: analyse van achternamen.
Januari 2005
Grote revisie. Toegevoegd: 500 individuen uit de Oorkonden van Gelre en Zutfen en uit Grierson's Vlaamse Annalen. Toegevoegd: Excel-sheet met ruwe gegevens.
Januari 2006
Kleine aanpassingen; updates van referenties aan de 1250-1300 studie.
September 2012
Grote revisie. Toegevoegd: ongeveer 1500 'nieuwe' personen uit Belgisch Limburg en Vlaams Brabant en uit diverse verhalende bronnen. Gecorrigeerd: identificatie van individuen. Herzien: identificatie van naam-elementen a.d.h.v. Förstemann (1900).



Start
Pagina


Inleiding
Materiaal & Methoden
Samenvatting

Regio's
Referenties
Lijsten:
Mannennamen
Mannennamen uitgebreid
Vrouwennamen
Vrouwennamen uitgebreid
Stammentabel
Bijnamen
Analyses:
Niet-Germaanse namen
Eenstammige namen
Variatie
Toenamen
Compositieregels Vernoemen
© Dr. Kees C. Nieuwenhuijsen
www.keesn.nl

Laatste update: september 2012