Namen in de Lage Landen 1250-1300

Hoog-middeleeuwse voornamen en achternamen in Nederland en Vlaanderen

Analyse 1: Germaanse en niet-Germaanse namen

Gedurende de vroege Middeleeuwen waren de meeste eigennamen in de Lage Landen van Germaanse oorsprong: twee-ledige namen, bestaand uit een eerste en een tweede element. Rond het jaar 1000 veranderde dit, en kwamen er langzamerhand andere namen in gebruik. Meest bijbels, maar ook namen van Latijnse, Griekse of Keltische oorsprong. Echter, de frequenties bleven aanvankelijk laag. In de 11e eeuw waren maar 5% van alle namen niet-germaans. In het zuiden (Vlaanderen) lag het percentage hoger dan in de noordelijke Nederlanden (zie Namen in de Lage Landen voor 1150). De huidige inventarisatie liet zien dat niet-Germaanse namen veel frequenter voorkwamen in de 13e eeuw, vooral bij vrouwen. De inventarisatie toonde bovendien opmerkelijke regionale verschillen. In de twee Vlaamse steden had ruim 60% van de vrouwen een niet-Germaanse naam, maar verder naar het noorden slechts 30%, en in Rinnegom zelfs minder dan 20% (overigens nog wel ruim boven de vroeg-middeleeuwse score). Schoonheim (2000) analyseerde geslachtverschillen in Germaanse/niet-Germaanse naamgeving in één set gegevens: de Oorkonde van Rinnegom. Zij concludeerde dat het verschil tussen mannen en vrouwen in dit opzicht niet statistisch significant was. Echter, in de huidige inventarisatie wees het verschil in zes van de zeven onafhankelijke steekproeven in dezelfde richting: het percentage niet-Germaanse namen was bij mannen steeds lager dan bij vrouwen. In één regio lag het percentage bij de vrouwen een fractie hoger. Dit gegeven is statistisch significant (Wilcoxon matched-pairs signed-ranks, T = 1, N = 7, p < 0,01). Kennelijk waren ouders in de 13e eeuw traditioneler bij het bedenken van een naam voor hun zoons. Deze verschillen zijn geïllustreerd in de grafiek hieronder. Behalve Germaanse en niet-Germaanse eigennamen, was er een klein aantal namen dat niet kon worden geklassificeerd, ofwel omdat de oorsprong onbekend was, of omdat ze een combinatie waren van een Germaans met een niet-Germaans element. Bij de mannen in Dordrecht kwamen zulke namen met een onbekende oorsprong relatief vaak voor. De relatieve frequenties van niet-Germaanse eigennamen in de zeven locaties, bij mannen en vrouwen.